Wij fietsen vanaf het Zwaneplein de Olfert Pieter Lapstraat in.

Olfert Pieters Lap was koopvaardijkapitein, gezagvoerder op het Nederlandse barkschip "Cristina Agatha", in 1801 geboren te Hollum en overleden op 19 juni 1854 tijdens de terugreis uit Oost-Indië. Zijn lichaam werd aan boord geconserveerd in Arak (een Indische alcoholische drank) en 8 juli 1854 op Ameland begraven aan de noordkant op de algemene begraafplaats. Een edelmoedig mens, die veel deed voor de armen in de Hollumer gemeenschap.

De rode muur aan de linkerkant van de voormalige bakkerij op het hoekje van de O.P. Lapstraat en de Oranjeweg staat helemaal rond, door de hitte van de oven. We zien bovenin de gevel het luik, waar het meel door naar de zolder ging, de hijsbalk en het ovale gat. Door deze opening ging het touw van de zolder naar de katrol in de hijsbalk. Ook maakten de uilen gebruik van dit gat om op de zolder muizen te vangen. Tevens diende deze opening als overdruk-ventiel voor de zolder tijdens storm.

Direct rechtsaf fietsen (in 2020 afgesloten) en vervolgens weer rechts

Op het dak van de afgebroken boerderij achter pand nr. 2 (nu cafetaria De Fretpot) stond een mosterdmolen (1848-1862), gebouwd door Job Dirks Visser, later verbouwd tot graanmolen. Deze molen had geen bestaansmogelijkheid. De molen werd toen verkocht aan One Jans de Boer en weer doorverkocht aan Willem Hendriks de Boer. Zijn zoon Douwe de Boer brak hem af. De naam van de molen was "Zeldenrust".

We rijden nu op de Oranjeweg en gaan rechtdoor de Joh. Bakkerstraat in.

De Joh. Bakkerstraat is genoemd naar Johannes Tjalling Swart. Hij was o.a. bakker van beroep op nr. 13. Trouwde in 1758 met Aartke Pieters. Ze hadden geen kinderen. Hij had veel bezittingen in en bij het dorp: o.a. "De Zwaan", de bakkerij, een boerderij/bakkerij, een schuur in het Koudenburg, een houtzaagmolen, land enz. Tijdens de Franse overheersing was hij 'patriot', dus hij heulde met de Fransen. Hij was puur zakelijk. Hij opperde ook het idee om zandwegen te bestraten.
Het huis met nr. 13 was de oude bakkerij van J.T. Swart, gemetseld van rode bakstenen. Boven de deur staan de namen van het echtpaar Swart en het bouwjaar in Oud-Romeinse cijfers. (J.T. AN CIƆ CICC LXIIII NO A.P. = Johannes Tjelling an(no) 1000+500+100+100+50+10+4 (an)no Aartke Pieters.

Het huis met nr. 7 is de oudste woning van Ameland. Dit fraai gerestaureerde huis is volgens de jaarankers gebouwd in 1516 (maar dit is niet juist, dit moet 1561 zijn) en opgemetseld met Friese gele steentjes. Bijzonder zijn de inmetselingen van rode (Groninger) steen zowel in de gevelbanden als in de vlechtingen langs de kozijnen.

We gaan rechtdoor over de kruising

De smederij is in 1852 gebouwd door Willem Pieters Faber. Deze smederij is ruim 100 jaar door de familie Faber in gebruik geweest. Naast de deur is een metalen oog bevestigd waar de paarden aan vast werden gezet om beslagen te worden

Vroeger woonde op deze plaats de Familie Tremper. De leden van de familie hadden hier een krankzinnigeninrichting. Zij verzorgden en verpleegden 'losbolligen' en zwakzinnigen van het vasteland, o.a. in 1831 J.B. uit Dokkum, wegens overmatig gebruik van sterke drank, in 1833 Y.R., een krankzinnige huisvrouw uit Leeuwarden en van 1850 tot 1899 Jonkheer Calixtus M.V. de Rotte afkomstig van Rinsumageest. Hij werd in Hollum Tjelling genoemd. Calixtus ligt begraven aan de noordkant op de algemene begraafplaats en heeft een fraaie grafsteen.

Het Cornelis Bruinpad is genoemd naar C. Bruin, raadslid en wethouder in de jaren dertig, die zich zeer verdienstelijk maakte met het aanleggen van schelpenpaden. Hij heeft veel gedaan voor het dorp. Hij richtte onder meer de 'Vereniging Vreemdelingen Verkeer Hollum' op. Zijn bijnaam was Kees Skilp.

Eerste straat links

Het Plantsoen was vroeger de brink van Hollum. De oude dorpskern verrees rondom deze brink.
In het plantsoen stond vroeger een Brandweerhuuske. Hollum kreeg in 1890 de eerste brandspuit. De tegenwoordige brandweerkazerne is nu op de Fabrieksweg.

Het reliëf "De drie schalken" is gemaakt door D. van Kampen, in opdracht van de N.V. De Holm, die het schonk aan de gemeente Ameland. Dit ter gelegenheid van het 25-jarig bestaan in 1984 van de N.V. De Holm. Het verhaal luidt dat Terschellinger strandjutters vaak buit van het Amelander strand haalden. Dit stond de Amelander jutters niet aan en daarom gingen drie van hen 's nachts in het schijnsel van de maan naar Terschelling. Zij namen 3 balken mee naar Ameland en bouwden daar een galg van. Als de Terschellingers weer op Ameland kwamen jutten, konden zij opgehangen worden aan de galg. De tekst luidt: "De Amelander schalken, stalen eens drie balken, 's avonds in de maneschijn. Daarom zal dit hun wapen zijn."

In de bestrating het Amelander wapen. De linkerhelft is geel (kleur van het strand) met daarin drie zwarte balken en de rechterhelft is blauw (de lucht) met daarin een zilveren wassende maan.

Bij de T-splitsing links de J.W. Burgerstraat in.

J.W. Burger was hervormd predikant van Hollum en Ballum van 1772 tot 1786. Hij liet Evert Rang, één van de toenmalige beurtschippers van Hollum, 3 grote koperen kronen aankopen in Amsterdam en schonk deze aan de Nederlands Hervormde kerk te Hollum voor een betere verlichting. Hij pleitte ook voor een haven op Zuid-West bij Hollum. Hij schreef over Ameland in het boek de “Tegenwoordige Staat van Friesland”.

Tweede straat links de Spinhuisstraat in.

In het huis met nr. 1 werd door toedoen van deze zelfde dominee Burger een Spinhuis - een soort sociale werkplaats - opgericht, waar enkele armen werkgelegenheid en een inkomen vonden onder leiding van "spinbaas Tryn".

Rechtdoor door de Cornelis Schellingerstraat in.

Cornelis Schellinger was Hervormd predikant van 1672 tot 1683 en hij zorgde ervoor dat de Nederlands Hervormde kerk in 1679 weer opgebouwd werd, nadat deze omstreeks 1569 door de watergeuzen was verwoest.

De Stelp; vroeger een stuk hoog bouwland met de naam 'De Stelp'. Het was omringd door een dijkje. In 1964 is het verzorgingshuis op deze plaats gebouwd.

Eerste straat links de H.D. Katsstraat in.

De H.D. Katstraat is genoemd naar Hidde Dirks Kat. Hij leefde van 1747 tot 1824 en voer als commandeur van 1771 tot 1777 op de brik "Juffrouw Clara". Hij is bekend om zijn dagboek over het catastrofale jaar 1777 toen 14 schepen door het ijs gekraakt werden en er maar enkele mensen door de eskimo's gered konden worden. Van de 450 walvisvaarders zijn er 310 omgekomen. Kat woonde in Hamburg, maar is overleden bij zijn nicht Meinke Cornelis de Jong- Kat in huis nr. 3.

Hij ligt begraven aan de zuid-westkant van de algemene begraafplaats. Op zijn graf staat een eenvoudige grafsteen met daarop de letters H. D. Kat.
Links, in de tuin voor het bejaardenhuis "De Stelp" staat het beeld van Hidde Dirks Kat, gemaakt door Frans Ram.

We vervolgen onze route en gaan rechtsaf de Jacob de Vriesstraat in.

De Jacob de Vriesstraat is genoemd naar de honderd jarige visserman Jacob de Vries (1834-1935).

Links af de Molenweg in

In 1842 is de molen met onderdelen van de afgebroken molen van Ballum gebouwd door Willem Hendriks de Boer en Job Dirks Visser. Het was een koren- en pelmolen en had een dubbele maalkop. De molen droeg de naam "De Verwachting". De vlucht van de molen had een lengte van 17 meter. In 1949 werd de molen afgebroken, nadat hij helemaal in verval was geraakt en nog maar met 2 wieken draaide. In 1991 is een identieke molen, gekocht in Den Ham (Ov.), opgebouwd en gerestaureerd. Sinds 2004 tevens mosterdmolen.

We draaien op de driesprong links de Badweg op.

De Badweg was vroeger de weg naar het badstrand. Daar vermaakten de badgasten zich met zwemmen en strandspelen. Het was tevens de weg naar het voormalige tentenkamp en zomerwoningen.

Eerste weg rechts, we fietsen nu op de Tjetteweg.

De Tjetteweg is genoemd naar Tjeerdje Jans v.d. Zwaag afkomstig van Kollum. Zij kwam als dienstbode op de eendenkooi in Buren, ontmoette de Hollumer Douwe Bottes Ney die daar arbeider was en trouwde met hem. Ze gingen wonen aan de H.D. Katstraat 2. Ging je langs deze weg het dorp uit, dan ging je 'Tjettes-uut'.

Bij de dijk gaan we rechts en komen langs het paardengraf / Zuidwest